Bilimsel Araştırma Tasarımı
İstatistiksel Yöntemler
Analiz ve Yorum
Soruşturulmayan hayat yaşamaya değmez demiş bir filozof.
Filozof en önemli yanı unutmuş:
Asıl sorun soruşturmama değil, nasıl soruşturulduğunda…
irfan erdoğan.
SORUN, AMAÇ VE YÖNTEM
NOT: Ne zaman fırsat düşerse sürekli belirtiyorum, ama bazıları anlamak istemiyor. Ama tekrar belirteyim: Düşmanınızı okurken bile özü anlamaya çalışın. Örneğin benim kitaplarımdaki referanslardaki eksiklerime, yazım hatalarıma neden bakıyorsunuz ki (bana yardım etme amacı dışında? Ben bilimsel tasarımı öğrenin diyorum; bazılarınız gerekçeli bir tasarım nasıl yapılır vb konuları bırakıp, benim biçimle ilgili hatalarıma bakıyorlar. Kardeşim, ben burada uydurmaksızın, yapılan ciddi hataları ortaya koyarak ve bir sürü ciddi kaynaktan ve bilgi birikiminden faydalanarak bir metodolojiyi sunuyorum. Bunu anlamaya ve öğrenmeye çalışın önce; ardından iyi niyetliyseniz, bana hatalarımı söyleyin ki gelecek sefere düzelteyim. Yani, üzüme uzanamayan tilkinin yaptığını, üzüme yetişemeyince (yani okuduğunuzu anlamayınca) "koruk" diyerek yapmayın. Koruk diyebilmek için önce tatmak ve anlamak gerekir. İyi niyetli olmak neden bu kadar zor bazıları için? Anlayamayana ben yardım ederim. Ben anlamadığımda öğrencime bile sorarım. Bilmiyorsam bilmiyorum. bilmemek suç değil: hasta ruhlu ve kötü niyetli olmak ve tilki gibi davranmak sakatça bir şey değil mi? Bağnazlıkları ve kişisel saçmalıkları bırakıp; iyi insan olmaya çalışalım, birlikte öğrenelim. Kırk senedir kavramsal çerçeveden bahsediliyor ve evrenden örneklem çıkartılıyor ki böyle saçmalık olmaz. Daha operational definition veya örneklem çerçevesinin ne olduğunu bilmeyenler, araştırma yapıyor ve makale yazıyor ve bunlar da yayınlanıyor; metodoloji hakkında en küçük bir bilgisi olmayanlar danışmanlık yapıyor ve tez yazdırıyor. İşte bunlar çok ciddi sorunlar ve hatalar. Öğrenelim.
Bilimsel araştırma izlenmesi gereken sistemli ve tutarlı, birbiriyle bağıntılı ve birbirini tamamlayan süreçler bütünüdür. Dolayısıyla temel sorun bu sürecin gereğince bilinmesi ve uygulanmasıdır. Elinizdeki kitap sosyal bilimlerde bu gereksinimi karşılamak için hazırlanmıştır.
Pozitivist-ampirik[1] bilimsel araştırma sürecinde özlüce sorun belirleme yoluyla amaç ve araştırma sorusu veya hipotez biçimlendirilir. Araştırma sorusuna veya hipoteze güvenilir ve geçerli cevabı sağlayacak metodolojik tasarım yapılır ve uygulanır. Bulgular sunulur ve birikmiş bilgiyle bağ kurarak yorum ve değerlendirme yapılır. Bu temel yapıya göre düzenlenen araştırma tasarımında, incelenecek konuyu belirlemeyle başlayan giriş bölümü ve sonrası, büyük ölçüde uyulması gereken alt-bölümlere ayrılmış bir formata sahiptir. Bu formatta başlıklar farklı biçimde isimlendirilebilir, fakat içerik uyulması gereken belli bir formatı yansıtır.
Bilimsel araştırmanın temel formatı
I. Giriş: Sorun, amaç, önem, ilgili incelemeler; araştırma sorusu/hipotezleri belirleme)
II. Yöntem: Nasıl yapılacağını açıklama.
III. Bulgu ve sonuçlar: Bulguların sunumu ve kuram ve ilgili incelemelere dayanarak sonuçlar çıkartma.
Örneğin bir akademik dergide yayınlanması düşünülen makalenin formatı üç temel aşamadan oluşur. Pozitivist bilimin dergilerinde bu akış silsilesine uyulur. İncelemelerin hemen hepsi giriş, yöntem ve bulgu veya sonuç ana-bölümleri içinde sunum yaparlar.
Araştırma yapanların en çok sorduğu soru “hangi istatistiği kullanacağım; veya “anket yaptım, bunları nasıl değerlendireceğim?” sorusudur. Bu sorular kesinlikle “araştırma sorum (veya sorularım) ne?” sorusuna cevap verildikten sonra sorulmalıdır. Aranan ne? Bilinmek istenen araştırma sorusu (veya hipotez) olarak ortaya konuldu mu? Bu yapıldıktan sonra “bu soruya en güvenilir ve geçerli veriler ne yaparak, nasıl toplanabilir?” sorusu sorulmalıdır. Araştırmada istatistik bir araçtır; bu aracın nereden, ne zaman ve nasıl kullanılacağını belirleyen aracın kendisi değil, araştırma sorusuyla başlayan veri toplama ve değerlendirme biçimidir. Araştırmaya istatistikten, toplanan verilerden veya herhangi bir anket sorusundan başlanmaz. Uyulması gereken bir tasarım süreci vardır. Bu sürece uyulursa, birçok sorun kendiliğinden çözümlenir. Elinizdeki kitap bu süreci en anlaşılır şekilde açıklamak için hazırlandı.
İyi araştırma tasarımının nasıl olması gerektiğini açıklayan kaynak ve öneriler sadece bir başlangıç noktasıdır. İyi tasarım aynı zamanda sosyal bilim ve istatistik bilgisinin, tecrübe ve yaratıcılığın ve bilimsel ahlakın bir ürünüdür. Dolayısıyla, bu ürünün, ürünü biçimlendirenin, ve bilimin “soruşturulan hayat içinde konumlandırılması” gerekir. Kitabın birinci bölümü bu amaçla hazırlandı. Bu bölümde felsefe, bilgi kuramı, yöntem bilim, bilim, bilim adamı, toplum, araştırmayı öğrenme, öğretme ve yapma arasında bağlar irdelendi.
Bir araştırmada her şeyden önce, incelemek için bir sorun, soru, konu seçilmesi gerekir. Bir konuyu veya sorunu seçme ve onu incelenebilir bir biçime getirme sürecine sorun sunumu denir. Konu/sorun seçimi araştırma tasarımının temelini kuran ayrıntılı ve kapsamlı bir süreçler bütünüdür. Bu süreçler sorun, amaç ve önem belirlemeyle başlar, ilgili incelemeleri tartışma ve kuramsal çerçeve hazırlamayla devam eder ve soruların/hipotezlerin çıkartılması ve sunulmasıyla son bulur. Kitabın ikinci bölümü bu ilk adımı açıklamak amacıyla tasarlandı.
Araştırma sorularının/hipotezlerin belirgin bir şekilde formüle edilmesi demek “ne yapılacağının” somutlaştırılması demektir. Bunu takip eden aşama “neyin nasıl yapılacağının” belirlendiği “yöntem” safhasıdır. Tasarımın yöntem bölümünü hazırlayabilmek için araştırmanın kapsamı ve tasarım türleri, veri kaynakları, nüfus, örneklem türleri ve örneklem alma, veri toplama teknikleri, değişkenler, ölçme ve ölçekler, verilerin nasıl analiz edileceği, güvenirlilik ve geçerlilik hakkında bilgi sahibi olmak gerekir. Yöntem bölümü bu gereksinimi karşılamak için hazırlandı. Bir araştırma tasarımına “araştırma sorusuna cevap bulmak için gerekli en uygun araştırma türü ve kaynak nedir ve gerekli veriler nasıl toplanabilir?” sorularıyla başlanır. Buna cevap vermek için en geçerli ve güvenilir araştırma yönteminin seçilmesi ve tasarımın buna göre yapılması gerekir. Araştırmanın nasıl yapılacağıyla ilgili her adım açıkça ve ayrıntılı olarak belirtilmelidir. Hiç bir ayrıntıyı sonraki araştırma safhasına bırakmamak, doğru araştırma tasarımının kaçınılmaz gereğidir. Araştırmanın kapsamı, türü, verilerin nasıl, nerede ve hangi koşullarda toplanacağı etraflıca belirtilmelidir. Özlüce, girişte tasarımla sunulan sorulara/hipotezlere nasıl cevap verileceğine karar vermek gerekir. Bu amaçla en uygun cevap yöntemi için araştırma tasarımı seçilir ve düzenlenir. Kitabın yöntem bölümünde, yöntemle ilgili bilgi gereksinimlerini karşılamak için özellikle araştırma türleri ve veri toplama teknikleri açıklandı. Eğer araştırmada temsili örneklem önemliyse, örnekleme süreçleri üzerinde durmak gerekir: Sorunla\soruyla ilgili nüfusun kim/ne olduğu belirlenir ve bunlardan nasıl örneklem alınacağına karar verilir. Tasarım deneysel ise, buna uygun deneklerin seçilmesi, kontrol değişkenleri ve değişkenlerin nasıl maniple edileceği konularına eğilmek gerekir. Bu ve benzeri gereksinimler yöntem bölümünde açıklandı.
Araştırma sorusuna/hipoteze cevap verebilmek için gerekli verilerin toplanması gerekir. Veri toplamada ne tür süreçlerin kullanılacağı açıkça belirtilmelidir. Bu arada, verilerin nasıl kodlanacağı da kararlaştırılmalıdır. Oldukça çeşitli veri\bilgi toplama yöntemleri vardır. Toplama yöntemi seçiminde, güvenilirlik ve geçerlilik sorunu oldukça önemli bir sorun olarak ortaya çıkar. Veri toplama yöntemi (veya toplanan veriler) ne kadar güvenilir ve geçerlidir? Yöntem bölümü bu sorularla ilgili bilgileri de sundu.
Toplanan verilerin istatistiksel analizi yönteminin ne olacağına karar verilir. Cevaplandırılması gereken soru, verilerin toplandıktan sonra nasıl analiz edileceğidir. Veri analizinde, hangi istatistiksel yöntemin kullanılacağı araştırma sorusu (hipotez) ve kullanılan ölçme yöntemiyle bağıntılı olarak oluşur ve belirlenir. İstatistik analizinin ne olacağı yöntem bölümünde belirtilir.
Hiçbir tasarım mükemmel değildir. Her tasarımın sınırlılıkları ve hatta yetersizlikleri vardır. Tasarımın kuramla, yöntemle, ölçmeyle ve genelleştirmeyle ilgili sınırlılıklarının belirtilmesi, iyi bir tasarımın temel koşuludur. İç ve dış güvenilirlik ve geçerlilik sorularının cevaplandırılması gerekir. Bu da yöntem bölümün son alt bölümü olarak hazırlanıp sunuldu.
Dikkat edilirse şimdiye kadar izlenen aşamalar sonucunda araştırma uygulanacak bir biçime getirildi: Araştırma soruları ve/veya hipotezler belirlendi; gerekli verileri toplamak için yöntem saptandı; sıra incelemenin uygulanmasına geldi. İncelemede sadece uygulanacak tasarımın hazırlanmasında titizlik gerektirmez, aynı zamanda tasarıma uygulamada uymak gerekir. Uygulama sırasında eğer tasarımda yetersizlik bulunursa, çoğu kez dönüşü olmayan bir duruma düşülür: Düzeltme yapılamaz, çünkü tasarımın bütünlüğü bozulur ve bilimsel etik sorunu ortaya çıkabilir.
Uygulama yapılıp veriler toplandıktan sonra incelemenin son safhası gelir: verileri kodlama, analiz, bulgular, değerlendirme ve rapor hazırlama. Kitabın diğer bölümleri bunlarla ilgili bilgileri vermek için hazırlandı.
Dördüncü bölüm verileri kodlama ve SPSS’e geçirmeye ayrıldı. Okuyucunun bu bölümü kolayca anlayabilmesi için bilgisayarın başına oturup SPSS programını açması gerekir.
Analizle ilgili bölümlerde ayrıntılı olarak istatistik testleri ve bu testlerin kullanılma koşulları açıklandı. Beşinci bölümde analizle ilgili temel bilgiler verildi. Altıncı bölümde tek değişkenli analiz açıklandı. İki değişkenli analiz için yedinci bölüm ayrıldı. Grupları karşılaştırmayla ilgili analizler sekizinci bölümde sunuldu. Çok değişkenli analiz türleri dokuzuncu bölümde verildi. Onuncu bölüm parametrik olmayan testlerin açıklanmasına ayrıldı.
On birinci bölüm bulgular, değerlendirme, sonuç¸ tartışma ve öneriler aşamasını açıklamak için tasarlandı. Bu bölümde bulguların sunumu, bulguların araştırma sorusuna veya hipoteze, ilgili incelemelerin bulgularına ve kuramsal çerçeveye bağlı olarak değerlendirilmesi ve sonuçlar çıkartılması açıklandı.
On ikinci bölümde araştırmanın sonuçlarının sunumunda önemli bir yeri olan grafik kullanımıyla ilgili bilgiler verildi. Gerçi kitap boyu kullanılan tablolar ve şekiller çeşitli biçimlerde sunularak okuyucuya sunum zenginliği hakkında ipucu verilmeye çalışıldı; fakat bu bölümde sosyal bilimlerde araştırma yapanlar için doğru grafik kullanımıyla ilgili faydalı bilgiler verildi.
Bilimsel araştırmalarla ilgili olarak en önemli sorunlardan biri de bilimsel etik konusu olmuştur. Bölüm on üç bilimsel etikle ilgili özlü açıklamalar getirmek için hazırlandı.
Her tasarım öneri aşamasında ve uygulandıktan sonra kitap, tez, makale veya rapor biçiminde sunum gerektirir. Araştırma önerisi ve rapor sunumunda biçim ile ilgili bilgiler on dördüncü bölümde sunuldu. Bilimsel araştırmalarda metin içi referanslar ve kaynakça kullanımı biçimle ilgili önemli sorunlardan biridir. Türkiye’de henüz ne yazık ki belli bir standarda göre hazırlanmış referans verme ve kaynakça sistemi kullanılmamaktadır. Bu kitapta American Psychological Association’ın yazım kurallarıyla ilgili sistemi örnek olarak Türkçe’ye uyarlandı. FAKAT TÜRKÇEYE UYGUN BİR SİSTEM GELİŞTİRİLMELİDİR. BUNU DA YAPACAK TÜRKÇE DİL BİLGİSİNE SAHİP DEĞİLİM; AMA SOSYAL BİLİMLERDE BİR GRUP OLUŞTURUP BU YAPILMALIDIR.
Kitabın ekler olarak tasarlanan son bölümde örneklem sayısı belirleme tabloları verildi (EK 1).
Akademik alanda makale ve tez değerlendirmesinde nesnel kıstasların getirilmesi gerekmektedir. Ne yazık ki Türkiye’de (ve diğer ülkelerde de) ideolojik ve kişisel nedenlerle ne akademik makaleler ne de tezler nesnel kıstaslara göre değerlendirilmektedir. Bilimsel dürüstlüğe ve ettiğe önem verenler için, nesnellik kurma amacıyla makale ve tez değerlendirme ölçütleri sunan bir ek hazırlandı (EK 2). Amaç bu bağlamda akademik alana katkıda bulunabilmektir.
Metinde ve tablolarda bilimsel ve istatistiksel kavramların İngilizceleri SPSS kullananların kolay öğrenmelerini sağlamak için ya parantez içinde ya da olduğu gibi kullanıldı.
Bu kitap kapitalizmin sosyal bilimlerde egemen bilme yöntemini anlamak ve kullanmak isteyenler için hazırlandı. İlk bölümlerde sunulan eleştiriler “yeni-kolonilerdeki özgür-kölelikte, sahte bizliklerle kendine ve kendinden olanlara yabancılaşmışların post-modern, demokratik veya küreselleşen dostça-faşizmle (friendly-faşizm) gelen insancıl duyarlılıklarını” rahatsız edebilir: Soruşturulmayan hayat gibi, soruşturulmayan bilim ve sormayan akademik çevre de yaşanmaya değmez. Hiçbir eleştirim öfkeyle veya kinle yazılmadı ve duygusal öğe taşımamaktadır. Fakat köle-bilincinin getirdiği duyarlılık ne yazık ki, konuyu duygusallaştıracaktır. Böylece biçimi öne çıkarma ve diğer yollarla gerçek saptırılacaktır. Biçimin ve profesyonel süreçlerin özü tanımladığı ortamda, öz ve doğru, çıkar yapısına göre, ya yok edilir, ya ezilir, ya saklanır, ya biçimle birlikte saptırılıp belli bir amaca uygun olarak abartılır. Bunun anlamı herkesin hayatı soruşturduğudur. Fakat önemli olan bu soruşturmanın nasıl, ne için ve ne tür sonuçlara giden bir soruşturma olduğudur. Kendimizin dahil olduğu bizleri katarak soruştursak hayatı biraz da… Bu belki insan olmaya dönüş için bir başlangıç olabilir.
[1] Pozitivist-empiricism kapitalist sosyal bilimin egemen araştırma metodolojisine verilen isimdir.
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ: SORUN, AMAÇ VE YÖNTEM
BÖLÜM I: FELSEFE, BİLİM, ARAŞTIRMA VE TOPLUM BAĞI
FELSEFE VE BİLGİ KURAMI
BİLİM VE YÖNTEM BİLİM
BİLİMDE NESNELLİK SORUNU
BİLİMSEL ARAŞTIRMANIN AMAÇLARI
BİLİM VE BİLİM ADAMI
ARAŞTIRMAYI ÖĞRENME, ÖĞRETME VE YAPMA
BİLGİNİN KAYNAKLARI
BİLİMDE TUTARLILIĞI SAĞLAMA YOLLARI
Yanlış Önermeli ve Alakasız Argüman Biçimleri
Otoriteye başvurarak destekleme
Otoriteye başvurarak yadsıma
Güce başvurarak sonucu/kararı kabul ettirme
Acıma duygusuna hitap etme
Cehalete/Bilmemeye başvurma
Hayali düşmana başvurma ( appeal to straw man)
Popüler duygulara başvurma
Acele genelleştirmeler
Geneli her özele uygulama
Hatalı benzeştirme
Yanlı soruyla yönlendirmeye başvurma
Alakasız sonuçla yanıtlama
İki anlamlı dil kullanımına başvurma
Koşullu Tartışmada Yanlış Kurulan Nedensellik
Tümdengelim
Tümevarım
Nedensellik
BÖLÜM II: GİRİŞ: KONU VE SORUN BELİRLEME ................... 67
TEMEL SORUN BELİRLEME BİÇİMLERİ
YETERLİ SORUN BELİRLEME
ARAŞTIRMANIN YAPILABİLİRLİLİĞİ
ARAŞTIRMANIN AMACI VE ÖNEMİ
İLGİLİ İNCELEMELER 89
KURAMSAL ÇERÇEVE: KURAMIN ANLAMI VE GÖREVİ
ARAŞTIRMA SORULARI VE HİPOTEZLER
Araştırma Soruları ve Hipotezlerin Çıkartılması
Araştırma Soruları ve Hipotezlerin Sunumu
Araştırma Biriminin Seçimi
Kavramsal ve İşlevsel Tanımlamalar
BÖLÜM III: YÖNTEM VE SÜREÇLER .............................. 119
ARAŞTIRMANIN KAPSAMI
ARAŞTIRMA TÜRLERİ
Niteliksel ve Niceliksel tasarım
Gerçek Deneysel Tasarım
Sadece sonrası testi olan tek grup tasarımı
Öncesi-sonrası testi olan tek grup tasarımı
İki grup, sonrası testi, rastlantılı tasarım
İki grup, önce-sonra testi, rastlantılı tasarım
Deneyselimsi ve Deneysel olmayan Tasarım
Keşfedici araştırma tasarımı
Tanımlayıcı / betimleyici araştırma tasarımı
Ortak ilişki tasarımı
Nedensellik ilişkisi tasarımı
Çapraz-kesitsel tasarım
Tekrarlanan ölçümler tasarımı
Uzun süreli (longitudinal) tasarım
Tarihsel araştırma tasarımı
Kalkınma/Gelişme araştırması tasarımı
Olay araştırması tasarımı (case studies)
Eylem araştırması tasarımı (action research)
Değerlendirme araştırması tasarımı
Niteliksel etnografya
Fenomonolojik tasarım
Niteliksel alan araştırması
Kültürel incelemeler tasarımları
VERİLERİN NEREDEN TOPLANACAĞI: KAYNAKLAR
VERİLERİN NEREDEN TOPLANACAĞI: NÜFUS VE ÖRNEKLEM
Örneklem Sayısının Belirlenmesi
Olasılıklı Örneklem Alma
Basit rastlantı örneklemi
Kademeli rastlantı örneklemi
Sistemli rastlantı örneklemi
Küme, grup ve alan rastlantı örneklemi
Çok-safhalı örneklem
Olasılıklı Olmayan Örneklem Alma
VERİLERİN NASIL TOPLANACAĞI: TEKNİKLER
Objektif Testler ve Ölçeklerle Veri Toplama
Projektif Yöntemler
Gözlemle Veri Toplama
Sosyometri
Görüşme (Mülakat)
Grup Görüşmesi: Fokus Grup
"Unobtrusive" Veri Toplama Yolları
Dolaylı ölçmelerle veri toplama
İçerik analiziyle veri toplama
Metin analiziyle veri toplama
Hazır veriyi kullanma (verilerin ikincil analizi)
VERİ TOPLAMAK İÇİN SORU OLUŞTURMA ............202
VERİ TOPLAMA SORUNLARI VE ÇÖZÜMLER
NEYİN ÖLÇÜLECEĞİ: DEĞİŞKENLER
Değişken türleri
Bağımlı ve bağımsız değişkenler 216
Aktif, ölçülen ve nitelik / karakter değişkenler 217
Demografik değişkenler 217
Yapma (dummy) değişken 218
Sürekli ve kategorili değişkenler 218
Araya giren değişkenler 218
Değişkenlerin Önemli Diğer Özellikleri 221
NEYİN NASIL ÖLÇÜLECEĞİ: ÖLÇME VE ÖLÇEKLER.....223
Ölçme Nedir?
Ölçekler ve Ölçme Seviyeleri
Ölçekleri Gruplandırma
Ön Test (Pilot Test)
Temel Tek boyutlu Ölçek türleri
Likert
Thurstone
Guttman
Sosyal mesafe ölçeği (Bogardus)
Osgood'un Semantik Ayırım testi
Q sort
İndeks Kullanımı
Toplamalı Testler (summative tests)
VERİLERİN NASIL ANALİZ EDİLECEĞİ: TÜR VE ANLAMI..... 239
GÜVENİLİRLİK VE GEÇERLİLİK SORUNU
ARAŞTIRMANIN SINIRLILIKLARI
BÖLÜM IV: VERİ KODLAMA VE SPSS'E GEÇİRME
VERİ KODLAMA
VERİLERİ SPSS'E GİRME
BÖLÜM V: ANALİZ: TEMEL BİLGİLER....................................... 261
NİTELİKSEL ANALİZ
NİCELİKSEL ANALİZ
PARAMETRİK VE PARAMETRİK OLMAYAN ANALİZ
TASARIMIN AMACINA GÖRE ANALİZ TÜRLERİ
DEĞİŞKEN SAYISINA GÖRE ANALİZ TÜRLERİ 274
BÖLÜM VI: TEK DEĞİŞKENLİ ANALİZ .....................................275
FREKANS DAĞILIMI VE ÖLÇÜLERİ
MERKEZİ YÖNELİM VE ÖLÇÜLERİ
DAĞILIMDA YAYILMANIN VE DEĞİŞKENLİĞİN ÖLÇÜLERİ
DAĞILIMIN ŞEKLİ VE ÖLÇÜLERİ
BÖLÜM VII: İKİ DEĞİŞKENLİ ANALİZ: ORTAK İLİŞKİ
İKİ DEĞİŞKENLİ İLİŞKİ ANALİZİ
İsimsel Ölçeklerle İlişki Testi
Kademeli Ölçeklerle ilişki Testi
Mesafeli ve Oranlı Ölçeklerle İlişki Testi
İKİ DEĞİŞKENLİ NEDENSELLİK ANALİZİ
Nedensellik bağı kurma
Kısmi Bağ ve Sahte İlişki Sorunu
Nedensellikle Tahmin: Basit Regrasyon Analizi
BÖLÜM VIII: GRUPLARI KARŞILAŞTIRMA ......................319
İKİLİ KARŞILAŞTIRMA: T-TESTİ
Tek Grubu Karşılaştırma
Eşleştirilmiş Grup Karşılaştırılması
Bağımsız İki Grubun Karşılaştırılması
İKİDEN FAZLA GRUBU KARŞILAŞTIRMA: ANOVA
Tek Faktörlü tasarım: One Way Anova
İki Faktörlü Tasarım: Two-way ANOVA
BÖLÜM IX: ÇOK DEĞİŞKENLİ ANALİZ .............................345
ÇOK DEĞİŞKENLİ VARYANS ANALİZİ (MANOVA)
TEKRARLANAN ÖLÇÜLER VARYANS ANALİZİ
FAKTÖR ANALİZİ
ÇOK BOYUTLU ÖLÇME
KÜME ANALİZİ
AYIRDETME ANALİZİ
NEDENSELLİKLE TAHMİN: ÇOKLU REGRASYON
LOGISTIC REGRESSION ANALİZİ
FREKANS TABLOLARININ LOG-LINEAR ANALİZİ
CANONICAL CORRELATION
BÖLÜM X: PARAMETRİK OLMAYAN ANALİZLER ...........................389
Kİ-KARE TESTİ
BINOMIAL TEST
TEK ÖRNEKLEM ANALİZİ: RUNS TEST
TEK ÖRNEKLEM ANALİZİ: K - S TESTI
İKİ BAĞIMSIZ ÖRNEKLEM ANALİZİ
ÇOKLU BAĞIMSIZ ÖRNEKLEM ANALİZİ
BAĞIMLI ÖRNEKLEM ANALİZİ: İKİLİ KARŞILAŞTIRMA
BAĞIMLI ÖRNEKLEM ANALİZİ: ÇOKLU KARŞILAŞTIRMA
BÖLÜM XI: BULGULAR, DEĞERLENDİRME VE SONUÇ ÇIKARMA.....401
BÖLÜM XII: GRAFİK KULLANIMINA KARAR VERME ........................411
TEK DEĞİŞKENLİ ANALİZDE GRAFİK KULLANIMI
İKİ DEĞİŞKENLİ ANALİZDE GRAFİK KULLANIMI
BÖLÜM XIII: BİLİMSEL ARAŞTIRMADA ETİK SORUNU......... 419
BÖLÜM XIV: ARAŞTIRMA YAZIM KURALLARI .......................425
TEMEL SAYFA DÜZENİ
METİN İÇİ REFERANS VERME
KAYNAKÇA YAZMA
BÖLÜM XV: EKLER............................................................. 439
EK 1: ÖRNEKLEM SAYISI BELİRLEME TABLOLARI
EK 2: BİR ARAŞTIRMAYI DEĞERLENDİRME
KAYNAKÇA .........................................................................443
